Siyasi-diplomatik masada Azərbaycan adı - Sülh şəraitində qələbə

2016-cı il şanlı Aprel döyüşlərindən keçən 8 ilin ardından aprel ayı Azərbaycan xalqı üçün daha bir qürurlu tarixlə yaddaqalan olur. Mübarizə tariximizə kiçik xronoloji baxış keçirsək, baş verən hadisələrin məntiqi ardıcıllıqla şərtləndirdiyini görürük. Belə ki,  atılan qətiyyətli addımlar heç də səbəbsiz deyildi. 

Böyük zəfərin başlanğıcı kimi səciyyələndirdiyimiz döyüş tariximizin davamı 2020-ci ilin sentyabrında II Qarabağ müharibəsi ilə oldu. Lakin İkinci Qarabağ - Vətən müharibəsindən sonra regionda yaranmış yeni reallıqlar fonunda məhz Ermənistan tərəfinin Üçtərəfli Bəyanatın tələblərinə etinasız yanaşması uzunmüddətli və davamlı sülhün təmin olunması istiqamətində aparılan bütün səyləri puça çevirdi. 

Müharibə tariximizdən ötən üç il ərzində rəsmi İrəvan Azərbaycan tərəfinin bütün səmimi sülh çağırışlarını cavabsız qoydu. Bu da azmış kimi, qəbul etdiyi öhdəliklərin icrasını ləngitməyə, gələcək revanşist iddialarının gerçəkləşəcəyi ümidi ilə status-kvonu saxlamağa çalışdı.  Bütün bunlar Ermənistan tərəfinin iki ölkə arasında sülh müqaviləsinin reallaşmasına razı olmadığının sübutu idi. 

Təbii ki, bölgəmizdə daimi sülh və sabitliyə nail olmağın yeganə yolu məhz erməni silahlı qüvvələrinin ölkəmizin Qarabağ bölgəsindən qeyd-şərtsiz çıxarılması və qondarma rejimin buraxılması idi.Həm bölgədə davamlı şəkildə törədilən təxribatlara cavab, həm də düşmənin pozuculuq fəaliyyətinin önlənməsi məqsədilə suveren ərazilərimiz olan Qarabağ bölgəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin qanunsuz hərbi birləşmələrinə qarşı məhdud və lokal xarakterli legitim antiterror tədbirləri həyata keçirməyə başladı. 
Rəşadətli Azərbaycan Ordusu yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirərək yalnız legitim hərbi obyektləri və infrastrukturu hədəfə alaraq qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin mövqelərini və döyüş vasitələrini neytrallaşdırdı. 

Beləliklə, 2023-cü il 20 sentyabrında 24 saatdan da az müddətdəyekunlaşan lokal xarakterli antiterror tədbirləri öz real nəticəsini verdi. Antiterror tədbirləri zamanı qısa müddət ərzində bütün istiqamətlər üzrə hərbi uğurlar əldə edildi. Bununla da bir daha sübut olundu ki, Azərbaycan qüdrətli dövlətdir və ona qətiyyətli mövqeyə malik Ali Baş Komandan rəhbərlik edir. Məhz Prezident İlham Əliyevin planlı və uzaqgörən addımları nəticəsində işğaldan azad edilən Qarabağ bölgəsi indi sürətli yenidənqurma və bərpa dövrünün zirvəsini yaşayır.  

Şübhəsiz ki, görülən işlər regiona yeni nəfəs gətirir. Olduqca qısa müddət ərzində Qarabağda yeni infrast­ruktur layihələrinin yaradılmasının və icra olunmasının şahidi oluruq. Səkkiz aydan az bir müddətdə Füzuli şəhərində hava limanı inşa edildi. Hazırda isə Zəngilan və Laçın rayonlarında daha iki hava limanının tikintisi davam edir. Azad edilmiş bəzi şəhərlərin, o cümlədən  Şuşa şəhərinin baş planı artıq hazırdır. Bütünlüklə minalarla əhatələnmiş Ağdamda isə həm minatəmizləmə işləri fasiləsiz davam etdirilir, həm də on minlərlə sakin üçün nəzərdə tutulan tamamilə yeni şəhər inşa olunur. Xatırladaq ki, "Zəngilanın Ağalı kəndi “Böyük Qayıdış”ın ilk müjdəsi oldu. Bundan sonra Tərtərin Talış kəndinə  bir qrup əhali köçürüldü. Ardınca Laçın şəhərinə əhalinin yenidən qayıdışı təmin edilib. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, bu gün Laçın şəhərinin yeni siması müstəqilliyimizin nə qədər güclü olmasını bir daha göstərir. Cəmi 7-8 ay ərzində şəhərin böyük hissəsi tamamilə yenidən qurulub. 

İlham Əliyevin hər bir addımı yeni bir zəfər, yeni bir nailiyyətdir. Məhz Zəfər tariximizin davamı olaraq Qazaxın 4 kəndinin danışıqlar yolu ilə azad edilməsi bu reallığın növbəti təsdiqidir. Daha desək, aprelin 19-da keçirilən Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası və Ermənistan ilə Azərbaycan arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası və sərhəd təhlükəsizliyi məsələləri üzrə Komissiyanın səkkizinci görüşündə Qazaxın 4 kəndinin Azərbaycana qaytarılması barədə Ermənistanla razılıq əldə edilib.

Qazaxın Bağanis Ayrım, Aşağı Əskipara, Xeyrimli və Qızılhacılı kəndlərinin bir güllə belə atılmadan, danışıqlar yolu ilə azad edilməsi başda Prezidentimizin tarixi uğurudur.Sözügedən kəndlərin azad edilməsi Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpası istiqamətində atılan mühüm addımlardan biridir.

4 kəndin sülh yolu ilə geri qaytarılması həm də diplomatiyamızın tarixi qələbəsidir. Diplomatik bacarıq nəticəsi Cənubi Qafqazda sülhə hər vəchlə mane olan, daim Ermənistanı zirehli texnika, silah-sursatla təmin edən Fransa, Hindistan, İran kimi dövlətlərə də layiqli cavab oldu. Danışıqlarla əldə edən razılıq sübut etdi ki, hər nə qədər revanşist qüvvələr olsa da, nə qədər Qərbin təzyiqləri olsa da, Ermənistan Azərbaycanla yeni hərbi münaqişə niyyətində deyil. Sadalanan qüvvələr anlamasa da, rəsmi İrəvan yaxşı dərk edir ki, növbəti qarşıdurma Ermənistan üçün yalnız daha ciddi və ağır məğlubiyyət deməkdir. 

Siyasi proseslər göstərir ki, kəndlərlə bağlı iki tərəfin razılaşmasından sonra da ermənipərəst qüvvələr, xüsusən Qərbdən idarə edilən tərəflər Ermənistana təzyiqləri artıracaq. Lakin bütün hallarda heç bir təzyiq və təxribatlar Azərbaycanın, Ali Baş Komandanın əldə etdiyi zəfərə kölgə sala bilməyəcək. Bundan sonra bölgədə sülhün əsas təminatçısı kimi Azərbaycanın liderliyi danılmazdır. Zamanla bütün şər qüvvələr bu gerçəkliyi, Azərbaycanın siyasi-diplomatik və hərbi gücünü qəbullanmağa məcbur olacaq. 

Aydın Tağıyev

Azərbaycan Yazıçılar Birliyi (AYB) və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin (AJB) üzvü, müstəqil araşdırmaçı jurnalist, yazıçı-publisist